Masselzeit - Hamstezeit

Marianne Breuer

Ech hann mech äs dornet befass on et äs objeschriwwe, bat ech aus der besachte Zeit no em zwäte Weltkrech noch wäß. Me schritten dat Joh'e 1945. Der schreckleche Krech woo eröm. De Mönsche woren all arm, doch am schlemmste wooren die Leut en den Städte on Städtche dran. Et hätt en am Allenü-dechste jefählt, am Äße!

Außedem hatten se kän Wohnung, weil se aus-jebomp woren, hatten kän Kläde, kän Schohn, kuz, et hätt an alles jefählt. Aal Leutche, Kranke on Motte met kiän Kenne woren am schlemmste betreffe. Boher soll me Jet holle, wenn nirjedwo Jet ess!

Omm Lann woren doch de mieschte Leut Selbst-versorje, hatten en Jaade, Jet Feld on, wenn et halwesjing, en Koh, en Sau onjet Höhne, sumet Jrombere, Bruut, Melech on Äe für die äje Bedarf, et bruch käne ze höngere. Leut en de Stadt krischten noch net äs die Zuteilung, die inne laut Bezugsschein zostund. Nur om "Schwatze Maat", onesch de Hand, könnt me alles tausche on koofe. Doch dat woo en heikel Saach, wenn me dobei erwösch wur, könnt et änem schläch John. Su rafften die Leut, bat inne noch jebliwwe woo, bat se net onbedenk brauchten, zesam-me, züchten üwe Land on boten die Habselech-käte bei de Bauerejän Äßwaaan, für Jrombere, Brut on Jet Fettejes.

He on doo hätt me och jehuut, dat Fro'e sojar ihr Ehering ömjesatt hann! Manesch äne hätt dat ausjenotz - su wu henesch de Hand vezellt - on hätt sech en der Zeit reich jehamstet.

Die, die nix ze tausche hatten, koomen beddele, doch off koomen Kenne on heelen ihr Hänn ob. Bei ose Motte, su vill ech mech entsenne kann, jing käne leddech fott, on wennet nur 3-4 Jrombere öde en Scheif Brut woo.

Äne Häres hatten me selewe kän kiän Jromb mie für de Sau! Kenne aus em nohe Städtche, die me kannten, die dehäm e Dal hongereje Maule hatten, die hann se all krisch! Doch Jet Johre späde, bie et os allen Jet besse jing, hann se jedoon, als wenne se os nemie kannten. Se bruchten os jo net dofür ewech dankbar ze sein, ewe mir hat dat off wieh jedoon, dat se os noch net äs de Daareszeit mie jebodde hann!

Os Mama on ihr Schweste, de Tant Mia von Senzech, die met vier Kenne do stöhn, hann sech oneschenanne vill jeholef. Die Senzeje holefen os em Bauerekrom, so hatten se och ze äße, on me hann och Äßwaa enjetausch bei Jeschäftsleut für Woll on Stoff, dann hätt de Tant Mia für os all jenäht, jestreck on jefleck. Mir woren an jruß Famillech.

Mir dehäm hatten e beßje Jelöck, bie die Amri-kane affzuchten on mir fransüsesche Besat-zungszon wurden. Die Amrikane hatten nämlech bei os en de Schmett e Zerettelare (Zigaretten-lager) henneloß, die Zerette hann mir, bie de Loff ran woo, flott obseitjeschaff! Dur hamme se all schwatz vekoof; an de Strauwen, en Tabete-fabrikant aus Bonn, der bei os en Dädemech en Jaachhöt besoß. Met dem Jeld hat mein Motte de Schold affjetron, die noch ob osem Haus woo, dat woo jo 1938'iesch jebaut wure.

Doch de Nut on de Honge en den Städte on Städtehe heel an. Zo allem Onjelöck woo dat Joh'e 1947 och noch e schläch Joh'e, et jof en Mißernte!

De Früch feel schläch aus, et jof winnech Jrombere, weil et möndelang netjeränt hat. Et woo en häße Summe, on die Erd woo ausjetreuch. Für et Veh woo kä Foode mie, methin jofen och de Köh winnech Melech. Ob de Feldwäch, kan ech mech entsenne, jingen me bes an de Wad-de em Stopp. Su koom an Katastrof zo der anne, bie me su schön söt, "ä Onjelöck kütt selten aliän!"

Dat woo de schlemmste Häres für die Leutche, dur jof et noch winneje. Daarelang jof et kä Brut on kän Jrombere. Die Leut aus de Stadt koomen met Schare ob de Felle, Ähre sammele on de Jromberefelle ömjrawwe, öm Jet Äßbares ze fenne. De Nut woo jruß on de Honge dot wieh. En Bekannte hätt me jesoot: "Äne Daach jof et Röpe met Wasse, on der anere Daach Wasse met Röpe!"

Zo all dem koom noch, die Besatzungstruppe mooten jo och noch met versorech wäre, on die krischten jo et iesch!

Der Vatte von osem Helga, mein Schwiejedoch-te, hätt me vezellt, fransüsesche Soldate wören domols no Schalekemech kunn on hätten Ami-Schohn Jan en Jans tausche welle, on weil er kuz aus Jefangenschaff kunn wör, wör em die Jeläjenhät bie jerof kunn. Ewe irjendwie ess dat Jeschäff an Daares Lieh kunn, on er hätt dofür en Ahrweile aach Daach setze möße (im Amtsgericht war eine Arrestzelle)!

Öm die Nut Jet ze lindere, mooten ob den Dörefe jede, der Bauerekroom hat, Abjabe leiste, so wur et von owe eraff vürjeschriwwe.

Rendveh, Sau, Jrombere, Früch, Spengelraps, Melech on Äe mooten affjeliwet wäre. Ob Zen-trefure on Schrotmülle wurden Plombe trop je-mach. Wennet dene Häre no wör jange, hätten me off selwe nix ze äße jehatt!

Doch Nut mich erfinderesch! Irjend äne hätt noch en aal Zentrefuch om Speiche stöhn, die wu dann von e Dääl Familieje jebrauch. Botte wunaachsjemenk. Memot sech trotzdem joten aach hohe, et jof jo och ömmewidde Leut, die Jet antrochen, om sech e leef Kend ze maache. Me könnt zwa jedem für de Kopp gucke, doch net trenn! Was (Weizen) on Ko'e wu och selewe jemalle, fein jesiff, so hatten me Mell für Brut. Ko'e on Ächele hamme jebrannt für Kaffee. En Brode von os Mama, der hat en Ölpress, der brach die mem Fuhrwerk naachs von Jolemerech! Wenn och dat Öl Jet tröf woo, dat spillt kän Roll, me hat es ewe!

Kalewe on Schof, Höhne on Jänse wuren schwatz jeschlach, en Sauwooatjetschwierje, weil die off net woll, bie se soll, on fing an ze quietsche. Dat mot jo alles nur nachs pasiere! Et Flösch wu all en Jeläse enjekoch. Von de Verwaltung aus wuren deutsche Schandarme beobtrach, en den Bauerehöff Kontrolle durch-zeführe, off och alles flichjemäß leef on käne e onanjemelt Stock Veh em Stall hatt. Et jof üwe-denseifreje, et jof ewe och bestächleche Schandarme, die och früh woren, wenn se Jet ze beiße met häm holle konnten. Su hätt en Künesfeld bei Zepps äne jewannt, der hätt mannech Och zojedröck on mannejem arme Mann jeholef! Bei os dehäm hätt e ömme vürher Beschäd jesoot, ieh Kontroll woo, on hätt os och jeholef, alles vestaue. Os Mama stöhn jo met os Kenne allän. Die onanjemelte Höhne koomen ene Erdloch, bat me von de Scheue aus erreiche könnt. Em Jaade woo e Loffloch, dat se net vesteck-sten, dat hamme met em Wasem affjedeck.

Dann die Nut, dat se netjaksten, wenn me en die Nöh komm! Me soß ömme bie ob häße Kolle!

Ämol wäß ech, hamme met dem Schandarm en Sau ene Hondshött fottjeschaff; eren jing die Saujot.ewenohereraus! Do hätt der jode Mann jeschwäß!

Mell, Äe on soß Zeuch koom en en Kess, die en de Erd enjeloße woo. VIII Sache sein üwe die Hännel kabott jange en de Erd, bie flott woo alles stecksech, jreis on schemmelech, weil kän Loff trän koom!

Tauschjeschäfte met Äßwaa on Früch hätt mein Motte och jemach, soß hätte me kän Setzjrombere, kä Kaiek on kä Tumes für ob de Felle jehatt. Onjän Baumatreal hammejetausch, en Senk wur jebaut, dotrop de Vehköch on en Höhnestall, on bat janz et Extras woo, en neue Abtrett!

Wenn äne domols, en derZeit, jode Beziehunge hatt zo änem, der de Hand met am Hewel hat, der hätt sech net schläch jestanne, mannech äne hat sech dur sein "Schöfje onesch et Dreuje jesoresch". Doch su no on no jing et berchob, durch Fleiß on hatte (harte) Arbet hämmeret zo dem brach, bat me heut hann.

Nur soll dat käne vejäße on üwemödech wäre!!!